De exclusieve en selectieve distributieovereenkomst

Partijen kunnen afspraken maken over exclusiviteit. Exclusiviteit kan zien op een geografische afbakening. Een distributeur kan een bepaald aangewezen gebied verkrijgen. In dat geval hoeft de distributeur niet te concurreren met andere distributeurs die dezelfde producten of diensten van de leverancier verkopen.

Exclusiviteit kan bijvoorbeeld ook zien op een afbakening per klantengroep of voor een type product. Ook kan worden afgesproken dat een distributeur zich verplicht om alleen producten van één leverancier af te nemen.

Grofweg kunnen distributieovereenkomsten worden onderverdeeld in:

• de exclusieve distributieovereenkomst; de leverancier mag zijn producten slechts aan één distributeur in één bepaald gebied of aan een bepaalde groep klanten leveren;
• exclusieve afnameovereenkomsten; de distributeur verplicht zich de producten uitsluitend van een of meer bepaalde leveranciers af te nemen (denk aan tankstations, bierafnamecontracten);
• Selectieve distributie; alleen bepaalde geselecteerde distributeurs kunnen de producten aan eindafnemers leveren.

Leg afspraken duidelijk en schriftelijk vast

De uitspraak van gerechtshof Amsterdam van 5 januari 2016 (ECLI:NL:GHAMS:2016:18) is een goed voorbeeld van dat het belangrijk is om afspraken over exclusiviteit in een distributierelatie duidelijk en schriftelijk vast te leggen. De distributeur stelde in deze procedure dat er sprake was van exclusiviteit, omdat kortgezegd de leverancier en de distributeur al meer dan 30 jaar samenwerkten, de distributeur in een bepaald gebied al die tijd de enige distributeur was en de leverancier in dat gebied zelf slechts twee verkooppunten had. Afspraken waren nooit schriftelijk vastgelegd. Het hof oordeelde dat dit onvoldoende was om te kunnen zeggen dat er sprake was van exclusiviteit. De distributeur had meer feiten moeten aandragen waaruit blijkt dat partijen zich over en weer gedroegen alsof er sprake was van exclusiviteit en dat uit gedragingen van de leverancier mocht worden afgeleid dat er sprake was van exclusiviteit. Dit is in de praktijk enorm lastig. De distributeur slaagde daarin dan ook niet en kreeg ongelijk van het hof. De distributeur slaagde niet en kreeg in feite ongelijk, omdat er geen duidelijke afspraken over de exclusiviteit schriftelijk waren vastgelegd.

Mededingingsrecht

Komen de leverancier en de distributeur exclusiviteit overeen, dan zullen zij ook rekening moeten houden met het Europese en Nederlandse mededingingsrecht. Zij maken in dat geval namelijk afspraken over bijvoorbeeld de verdeling van een bepaald gebied of klanten. Hierdoor kan de concurrentie worden beperkt en dan heb je te maken met strenge regels van het kartelverbod. Het kartelverbod houdt kortgezegd in dat ondernemingen geen concurrentiebeperkende afspraken mogen maken. Deze zijn nietig en kunnen worden beboet door de Europese Commissie of de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

Advies

Heeft u vragen of wilt u even sparren over exclusiviteit in distributierelaties of over distributierelaties in het algemeen, neem gerust en vrijblijvend contact op met Exterkate Advocatuur. U kunt Maikel Exterkate bereiken op +31614891468 of maikel@exterkate-advocatuur.nl.